Tylko dla subskrybentów

Dane dnia

Gospodarka uczy się rosnąć przy podwyższonym ryzyku

Ignacy Morawski

i.morawski@pb.pl

Polska od dawna jest wyceniana z dyskontem do innych rynków z powodu ryzyka geopolitycznego. Nadzieje, że ono zniknie, wyparowały. Na naszą korzyść działa fakt, że mamy bardzo niski deficyt rachunku obrotów bieżących i coraz więcej taniego finansowania z UE.

Środowe wtargnięcie dronów rosyjskich na terytorium Polski wywołało wzrost awersji do ryzyka na rynku. Nie duży, ale zauważalny. Polskie indeksy giełdowe spadły bardziej niż zachodnioeuropejskie, obligacje się osłabiły, mimo że na innych rynkach ich ceny rosły.

Trzeba sobie jednak uświadomić, że to ryzyko w Polsce było obecne od trzech lat, nie zniknęło i zapewne nie zniknie. Polskie spółki obecnie są wyceniane z 25-procentowym dyskontem w stosunku do średniej europejskiej, przynajmniej na podstawie notowań tych skupionych w indeksach MSCI. W pierwszych miesiącach po inwazji Rosji na Ukrainę to dyskonto wynosiło ponad 50 proc., więc i tak można zaobserwować dużą poprawę. Ale nie zredukujemy go do zera, z tym dyskontem musimy żyć.

Co to oznacza w praktyce? Dostęp do kapitału jest trudniejszy, a stopy procentowe wyższe. Tym samym trudniej jest nam pobudzić inwestycje prywatne. Na razie gospodarka notuje prawie najszybsze tempo wzrostu w UE, więc ten problem jest na dalszym planie. Ale ponieważ mamy ogromne potrzeby kapitałowe w zakresie rozwoju infrastruktury, zbrojeń, cyfryzacji, więc ten koszt kapitału będzie wracał jako wyzwanie.

Ale nie jest tak, by jakimś ryzykom nie towarzyszyły szanse. Bardzo pozytywną informacją w ostatnich dniach była ta, że Polska może otrzymać 43 mld euro pożyczek z europejskiego programu SAFE. Ich zaleta polega na tym, że są tańsze niż te, które możemy otrzymać na rynku, a tym samym łagodzą problem kosztu kapitału. Pozwolą nam część potrzeb pożyczkowych rządu realizować po niższym koszcie. Te 43 mld euro to tyle co dwuletnie nakłady kapitałowe na polskie zbrojenia.

Tutaj należy się ważna uwaga. W przypadku rozwoju zdolności produkcyjnych w zakresie zbrojeń umiejętności organizacyjne są znacznie ważniejsze niż koszt kapitału. Żeby było jasne: sama dostępność pożyczek nie zbuduje nam fabryk, finansowanie nie wywołuje inwestycji, ono je ułatwia. Bodźcem początkowym jest popyt inwestycyjny, zasoby ludzkie i intelektualne. Natomiast te wszystkie pożyczki nieco łagodzą problem wynikający z rosnącego deficytu budżetowego.

Ważnym elementem oceny stabilności gospodarki jest też to, że mamy bardzo niski deficyt na rachunku obrotów bieżących, który w istocie jest miarą zapotrzebowania na kapitał zagraniczny. Wynosi on niecały 1 proc. PKB. Ostatecznie mamy zdolności do tego, by finansować sami swój rozwój, jeżeli będziemy prowadzili ku temu odpowiednią politykę makroekonomiczną.

Mam nadzieję, że to, że w Polsce aktywa są tańsze niż wynikałoby to z normalnej wyceny finansowej czasów pokoju, zachęci mimo wszystko więcej firm niż do tej pory do inwestycji. Pomimo wyższych kosztów kapitału. W warunkach rosnących wydatków na nowe technologie zbrojeniowe, infrastrukturę, odporność, cyfryzację będzie do tego na pewno dużo okazji.